İşe İade Davası
İş Kanununun 18/1 maddesine göre, otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. 18. maddenin belirtilen fıkrasına aykırılık halinde 20. maddede işçinin dava yoluna başvurabilme hakkı olduğu düzenlenmiştir. “Fesih bildirime itiraz ve usulü” başlıklı 20. madde hükmü gereğince, İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir. Toplu iş sözleşmesinde hüküm varsa veya taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede özel hakeme götürülür.
İşe İade Davasının Koşulları
İşe İade Davasını Kimler Açabilir
İş güvencesi kapsamında en az 30 kişinin çalıştığı işyerlerinde en az 6 ay kıdemi olanlar işe iade davası açabilir. İşçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir.
Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçi işe iade davası açamaz. Ancak belirli süreli iş sözleşmelerinin zincirleme uygulanmaları nedeni ile belirsiz hale gelmeleri durumunda işe iade davası açabilir.
Dava Açma Süresi
İşçi Fesih bildirim tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde arabulucuya başvurmak zorundadır. Anlaşmaya varılamaması halinde son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir veya taraflar anlaşıp uyuşmazlık aynı sürede iş mahkemesi yerine özel hakeme de götürülebilir. Arabulucuya başvurmadan dava açılırsa resen verilecek ret kararından itibaren iki hafta içinde arabulucuya başvurulabilir.
İşe İade Davasında İspat Yükü
Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatla yükümlüdür
İşe İade Davasında Fesih Bildirimi
İşveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır. Hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Ancak, işverenin Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri başlıklı İş Kanunu 25 inci maddenin şartlarına uygun fesih hakkı saklıdır.
İşe İade Davasının Sonuçları
İşçi kesinleşen mahkeme kararının tebliğinden itibaren on (10) işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorundadır.
İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işveren, işçiyi bir (1) ay içinde işe başlatmak zorundadır.
İşveren, işçiyi başvurusu üzerine bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur. Mahkeme feshin geçersizliğine karar verdiğinde, işçinin işe başlatılmaması halinde ödenecek tazminat miktarını da belirler.
İşçi, işe başlatılsın veya başlatılmasın işçiye çalıştırılmadığı süre için ödenen en çok dört aya kadar ücret ve diğer haklarından iş kazaları ve meslek hastalıkları ile işsizlik sigortası primi de dahil olmak üzere tüm sigorta kollarına ait primlerin kesilmesi ve bu sürelerin hizmetten sayılması gerekmektedir.
Kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödenir.
Koronavirüs (COVID-19) Sebebiyle İş Akdinin Feshi Durumunda İşe İade
4857 Sayılı İş Kanununa göre salgın hastalık halinde işçi bir (1) haftadan uzun süre işe gidemeyecek durumda olursa bu işveren için haklı fesih nedenidir. Ancak bu durum işverene hemen iş akdini feshetme imkânı vermemektedir. İşveren bir hafta süreyle beklemelidir ve bu bir hafta süresince de her iş günü için işçisine yarım ücret ödemek zorundadır. Bu şartlar halinde işverence iş akdi feshedilebilir olup bu şartlar sağlanmadığı takdirde haksız fesih durumu gerçekleşecektir. İşçi böyle bir durumda işverenin haksız fesih sebebiyle sahip olduğu hukuki haklarının hepsini kullanabilecektir.
Av. Resul Berber Nisan 2020, İstanbul