İhbar Tazminatı

İHBAR TAZMİNATI

İhbar Tazminatı, çeşitli sebeplerle işten çıkartılan işçiye çalışma süreleri göz önünde bulundurularak verilen tazminattır. İşveren ve işçi, akdin feshinde bildirim sürelerine uymak zorundadır.

İş Kanunu madde 17’de “Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.” denilmek suretiyle ihbar yükümlülüğü düzenlenmiştir. Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi veya işveren tarafından haklı sebep olmaksızın ve bildirim yapılmaksızın feshedilmesi sonucu, bildirim yapmayan taraf, bildirim süresine ilişkin tutarda tazminat ödemek zorundadır. Ödenmesi gereken bu tazminata ihbar tazminatı denmektedir. Kanunda iş sözleşmesinin feshedilmesi hususunda yapılacak bildirim süreleri düzenlenmiştir.

İş sözleşmeleri;

1. a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki haftasonra,
2. b) İşi altı aydan bir buçuk yıla kadarsürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört haftasonra,
3. c) İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadarsürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı haftasonra,
4. d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz haftasonra,

feshedilmiş sayılır.

Bu süreler iş sözleşmesi ile artırılabilmektedir fakat Kanunda belirtilmiş bu süreler asgari nitelikte olduğundan azaltılamaz.

Şartları

Haklı sebep olmaksızın sözleşmeyi fesheden taraf ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür. İhbar tazminatına hak kazanılabilmesi için sözleşmenin belirsiz süreli iş sözleşmesi olması gerekmektedir. Belirli süreli iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda ihbar tazminatına hak kazanılmamaktadır.

İhbar tazminatına hak kazanmak için, kıdem tazminatında olduğu gibi asgari bir çalışma süresi belirtilmemiştir. Kanundan da anlaşılabileceği üzere işçi 6 aydan az çalışmış olması durumunda da ihbar tazminatına hak kazanabilmektedir.

İş sözleşmesini haklı fesih sonucu derhal fesih hakkını kullanarak fesheden taraf, ihbar tazminatına hak kazanmamaktadır. İhbar tazminatının söz konusu olması için feshin karşı tarafa bildirilmesi ve bildirim yapılırken kanunda belirlenen sürelere uyulması gerekmektedir. Bu sebeple haklı fesih sonucunda ihbar tazminatından bahsedilemez. Bunun yanında iş sözleşmesinin işçi tarafından askerlik, emeklilik veya evlilik nedeniyle feshedilmesi durumlarında da tarafların ihbar tazminatı hakkı bulunmamaktadır.

İhbar Tazminatının Hesaplanmasında Esas Alınacak Ücret

İhbar tazminatı hesaplanırken işçinin çalıştığı son aya ait brüt giydirilmiş ücreti esas alınmaktadır. Giydirilmiş ücret hesaplanırken, işçinin bir aylık ücreti ve işveren tarafından sağlanan sürekli menfaatlerin bir aya karşılık gelen tutarı dikkate alınmaktadır. İşçinin, aldığı çıplak ücret yanında yemek ve ulaşım yardımı, yakacak yardımı, eğitim yardımı, konut yardımı, aile yardımı, çocuk yardımı, yıpranma tazminatı, unvan tazminatı veya ikramiye gibi ek ödemeler de hesaplamaya katılmaktadır.

İhbar Tazminatının Hesaplanması

Hesaplama yapılırken öncelikle İş Kanunu madde 17’deki ihbar sürelerine göre sözleşmeyi feshedecek tarafın uyması gereken bildirim süresi tespit edilmektedir. Tespit edilen bu süre esas alınarak, süreye karşılık gelen aylık giydirilmiş brüt ücret hesaplanmaktadır. Bildirim süresi ile oranlama yapılarak hesaplanan bu ücret iş sözleşmesini bildirim süresine uymadan fesheden tarafın ödemesi gereken ihbar tazminatıdır.

İhbar tazminatı hesaplanırken gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılmaktadır. Bunun yanında hesaplama yapılırken sigorta primi ve işsizlik sigortası primi kesintisi de yapılmamaktadır.

Zamanaşımı

7036 Sayılı Kanun uyarınca 25.10.2017 tarihinden sonra feshedilen iş sözleşmeleri için, iş sözleşmesinin fesih tarihinden başlayarak 5 yıl süre ile işçinin ihbar tazminatı hakkı zamanaşımına uğramaktadır. Burada belirtilen süre hak düşürücü süredir ve işçi 5 yıllık zamanaşımı süresi içerisinde ihbar tazminatı talebi ile iş davası açmaz ise bir daha bu hakkına dair dava açamamaktadır.

25.10.2017 tarihinden önce feshedilmiş iş sözleşmeleri için zamanaşımı, iş sözleşmesi fesih tarihinden başlayarak 10 yıldır.

Ege Akyüz

Nisan 2020, İstanbul