CEVAP VE DÜZELTME (TEKZİP)
Genel Olarak Cevap Ve Düzeltme (Tekzip) Hakkı
Kişinin toplum içindeki saygınlığını ve kişiliğini serbestçe geliştirmesini temin eden öğelerin tümü üzerindeki hakları kişilik haklarıdır. Bu haklar kişiliğe bağlı, dokunulmaz, devredilemez ve vazgeçilemez haklardır. Tekzip; kişinin, kişilik hakları nezdinde mağduriyete yol açan medya kaynaklı yayınlara ilişkin cevap ve düzeltme talebinde bulunabilme ve bunu aynı medya organı ile yayınlayabilme/duyurabilme imkanıdır.
Cevap ve düzeltme hakkı (tekzip), kaynağını Anayasanın 32. maddesinden almaktadır. Anayasa’nın 32. maddesi; “Düzeltme ve cevap hakkı, ancak kişilerin haysiyet ve şereflerine dokunulması veya kendileriyle ilgili gerçeğe aykırı yayınlar yapılması hallerinde tanınır ve kanunla düzenlenir.” şeklinde düzenlenmiştir. Cevap ve düzeltme (tekzip) yalnızca özel hayatın gizliliğini ihlal gibi mağduriyetler için değil yukarıda belirtildiği üzere kişilik haklarından kaynaklı her türlü hakkın korunmasına ilişkindir.
Kişilerin kişilik haklarına ilişkin medya organları ile yapılabilecek ihlaller belli aralıklarla yayımlanan gazete, dergi gibi basılmış eserler ile olabileceği gibi radyo ve televizyon araçlarıyla da olabilir. Türk mevzuatında cevap ve düzeltme (tekzip) hakkı iki farklı kanunda düzenlenmiştir.
I. SÜRELİ YAYINLARDA (GAZETE, DERGİ VS.) CEVAP VE DÜZELTME (TEKZİP) HAKKI
Cevap ve Düzeltme (Tekzip) Hakkı İçin Öncelikle İlgili Yayın Organına Başvurunun Bulunması Gerekir
Süreli yayınlarda kişilerin şeref ve haysiyetini ihlâl edici veya kişilerle ilgili gerçeğe aykırı yayım yapılması halinde, bundan zarar gören kişinin yayım tarihinden itibaren iki ay içinde göndereceği suç unsuru içermeyen, üçüncü kişilerin hukuken korunan menfaatlerine aykırı olmayan düzeltme ve cevap yazısını; sorumlu müdür hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, günlük süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç üç gün içinde, diğer süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren üç günden sonraki ilk nüshada, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorundadır. Süreli yayının birden fazla yerde basılması halinde, düzeltme ve cevap yazısı, düzeltme ve cevap hakkının kullanılmasına sebebiyet veren eserin yayımlandığı bütün baskılarda yayımlanır
Cevap ve Düzeltme Metninin İçeriği Nasıl Olmalıdır?
- Düzeltme ve cevapta, buna neden olan eser belirtilir.
- Düzeltme ve cevap, ilgili yazıdan uzun olamaz.
- Düzeltme ve cevaba neden olan eserin yirmi satırdan az yazı veya resim veya karikatür olması hallerinde düzeltme ve cevap otuz satırı geçemez.
Cevap ve Düzeltme Hakkı İçin Sulh Ceza Hakimliğine Başvuru
Düzeltme ve cevap talep eden kişi düzeltme ve cevabın yukarıda belirtilen süreler içinde yayımlanmaması halinde yayım için tanınan sürenin bitiminden itibaren, birinci fıkra hükümlerine aykırı şekilde yayımlanması halinde ise yayım tarihinden itibaren on beş gün içinde bulunduğu yer sulh ceza hâkiminden yayımın yapılmasına karar verilmesini isteyebilir.
Cevap ve Düzeltme (Tekzip) Hakkı Sulh Ceza Hakimliğinin Kararı ve İtiraz Yolu
Sulh ceza hâkimi cevap ve düzeltme (tekzip) istemini üç gün içerisinde, duruşma yapmaksızın, karara bağlar. Sulh ceza hâkiminin kararına karşı acele itiraz yoluna gidilebilir. Yetkili makam üç gün içinde itirazı inceleyerek karar verir. Yetkili makamın kararı kesindir. Düzeltme ve cevabın yayımlanmasına hâkim tarafından karar verilmesi halinde, birinci fıkradaki süreler, sulh ceza hâkiminin kararına itiraz edilmemişse kararın kesinleştiği tarihten, itiraz edilmişse yetkili makamın kararının tebliği tarihinden itibaren başlar.
Süreli Yayın (Gazete, Dergi Vs.) Aracılığı ile Kişilik Hakları İhlal Edilen Kimsenin Vefat Etmesi Durumu
Düzeltme ve cevap hakkına sahip olan kişinin ölmesi halinde bu hak, mirasçılardan biri tarafından kullanılabilir. Süreli yayınlarda, ölmüş kişilerin şeref ve haysiyetini ihlâl edici veya kişilerle ilgili gerçeğe aykırı yayım yapılması halinde, ölen kişinin mirasçıları yayım tarihinden itibaren üç ay içinde cevap ve düzeltme (tekzip) hakkı talep edebilir.
II. RADYO VE TELEVİZYON YAYINLARINDA CEVAP VE DÜZELTME (TEKZİP) HAKKI
Cevap ve Düzeltme (Tekzip) Hakkı İçin Öncelikle İlgili Medya Hizmet Sağlayıcısına Başvuru
Gerçek ve tüzel kişiler, kendileri hakkında şeref ve haysiyetlerini ihlâl edici veya gerçeğe aykırı yayın yapılması hâlinde, yayın tarihinden itibaren altmış gün içinde, üçüncü kişilerin hukuken korunan menfaatlerine aykırı olmamak ve suç unsuru içermemek kaydıyla, düzeltme ve cevap yazısını ilgili medya hizmet sağlayıcıya gönderir. Medya hizmet sağlayıcılar, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç yedi gün içinde, cevap ve düzeltmeye konu yayının yapıldığı saatte ve programda, izleyiciler tarafından kolaylıkla takip edilebilecek ve açıkça anlaşılabilecek biçimde düzeltme ve cevabı yayınlar. Düzeltme ve cevap hakkı doğuran programın yayından kaldırıldığı veya yayınına ara verildiği durumlarda, düzeltme ve cevap hakkı, yedi günlük süre içinde anılan programın yayın saatinde kullandırılır. Düzeltme ve cevapta, buna neden olan yayın belirtilir.
Ancak, ilgili kişi yukarıda belirtilen cevap ve düzeltme hakkını, aynı süreler içinde doğrudan sulh ceza mahkemesinden de isteyebilir.
Cevap ve Düzeltme Hakkı İçin Sulh Ceza Hakimliğine Başvuru
Düzeltme ve cevabın yedi günlük süre içinde yayınlanmaması hâlinde bu sürenin bitiminden; kanuna aykırı şekilde yayınlanması hâlinde düzeltme ve cevabın yayınlandığı tarihten itibaren on gün içinde ilgili kişi, mahkemeden cevap ve düzeltmenin yayınlanmasına karar verilmesini isteyebilir. Sulh ceza hâkimi, istemi üç gün içinde duruşma yapmaksızın karara bağlar. Bu karara karşı tebliğden itibaren yedi gün içinde yetkili asliye ceza mahkemesine itiraz edilebilir. Asliye ceza mahkemesi itirazı üç iş günü içinde inceleyerek kesin karara bağlar. Hâkim tarafından düzeltme ve cevabın yayınlanmasına karar verilmesi hâlinde, yukarıda belirtilen yedi günlük süre, sulh ceza hâkiminin kararına itiraz edilmemişse kararın kesinleştiği tarihten; itiraz edilmişse asliye ceza mahkemesi kararının tebliği tarihinden itibaren başlar.
Cevap ve Düzeltme Hakkı İçin Yetkili ve Görevli Mahkeme
6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’a göre Başvuru sahibinin ikamet ettiği yerdeki sulh ceza mahkemesi, başvuru sahibinin yurt dışında ikamet etmesi hâlinde Ankara Sulh Ceza Mahkemesidir.
Radyo ve Televizyon Yayınları Aracılığı ile Kişilik Hakları İhlal Edilen Kimsenin Vefat Etmesi Durumu
Düzeltme ve cevap hakkına sahip olan kişinin ölmesi halinde bu hak, mirasçılardan biri tarafından kullanılabilir. Ölümün altmış günlük düzeltme ve cevap hakkı süresi içinde gerçekleşmiş olması kaydıyla, ölen kişinin mirasçıları yayın tarihinden itibaren doksan gün içinde ilgili medya hizmet sağlayıcısına cevap ve düzeltme (tekzip) hakkı için başvurabilir.
SONUÇ OLARAK; cevap ve düzeltme (Tekzip) hakkı, kişilere şeref ve haysiyetinin ihlal edilmesi veya gerçek dışı yayın yapılmasında korunma hakkı vermektedir. Gerçek ve tüzel kişilerin kişilik haklarını ihlâl eden yayın hizmetlerinden doğan maddi ve manevi zarardan dolayı, medya hizmet sağlayıcı kuruluş ile birlikte programın yapımcısı müştereken ve müteselsilen sorumludur.
Av. Resul Berber Nisan 2020, İstanbul
